چاهخانه ، جزئی اجتناب ناپذیر در معماری و شهرسازی بومی - سنٌتی یزد (1)
شاید هیچ جای دنیا به اندازه شهر یزد زمین را سوراخ نكرده باشند .
شاید هیچ جای دنیابه اندازه شهر یزد زمین راسوراخ - سوراخ نكرده باشند . چرا كه « آب مایه حیات است » ، و شهر یزد دچار كم آبی . اگر برشی سطحی در سطح شهر تصویر شود ، نه تنها تعدادی « چاه آب سرد » ، و در اکثر قریب به اتفاق موارد در اماکن عمومی ، وجود دارد ، بلكه تقریبا" غالب خانه هائی كه تا حوالی دهه 1340 ساخته شده اند دارای یك حلقه چاه مشهور به « چاه چهل ذرع » می باشند كه آب مصرفی یا گاهی فقط آب آشامیدنی آن ها را فراهم می كرده اند .
مشابه این چاه ، حتی در مناطقی از آمریكای مركزی و به خصوص در آمریكای شمالی ، در ایالاتی خشك و كویری چون تكزاس و نوادا هم وجود دارد . امٌا مزیٌت چاه در خانه های یزد ، معماریی است كه در طول ایام شكل گرفته است و جایگاه خاصٌی در ریخت شناسی مسكن یزد به وجود آورده است .
« چاهخانه » بخشی از معماری مسكن یزد را تشكیل می دهد كه ( تا آنجا كه بنده مطالعه دارم ) به قدر كافی مورد توجٌه قرار نگرفته است .، حال آنكه نه تنها از مشخصات اصولی معماری بومی - سنٌتی - باستانشناختی - انسانشناختی شهر یزد است بلكه جزئی اجتناب ناپذیر از هویت « فرهنگ مادی » این شهر به شمار می رود .
مونوگرافیش را بنده كه فقط هشت چاهخانه را در سالهای 1354 و 1358 بررسی كرده ام نمی نویسم .. بر مسؤولان ، معماران و استادان معماری یزد است كه لااقل رساله ای به این امر اختصاص دهند و حد اقل عكس و فیلمی از عناصر مشترك در ساختار چاهخانه و ابزار و وسایل آن ( مثل چرخ ، سازو كه به تدریج فراموش می شود ) تهیه دیده در كنسرواتوار مربوطه نگاهدارند (1) . حد اقل دانشجویان وطندوست و كوشائی پیدا شوند كه پایان نامه تحصیلی خود در دوره كارشناسی ارشد معماری را به این امر اختصاص دهند (2) .
----------------------------------------------------------------------------------
(1) اصل این مطلب به زبان فرانسه و به صورتی تفصیلی تر ، جزء ملحقات یكی از پایان نامه های دوره دكتری آمایش شهری اینجانب در دانشگاه پرووانس فرانسه نوشته شده لابد در كنسرواتوآر مربوطه در آن كشور نگهداری می شود .
(2) پس از انتشار اوٌلیٌه این یادداشت در تاریخ 30 مرداد 1389 ، موزه آب یزد به خوبی تجهیز شد ، و...
:: برچسب‌ها:
معماری بومی مردمی سنٌتی خانه در یزد ، شهرسازی یزد ، چاهخانه ، علیرضا آیت اللهی ,
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
عضو شوید
عضویت سریع
آمار
وب سایت:
آمار مطالب
آمار بازدید
